اگر شما هم جزو افرادی هستید که طعم قهوه را دوست دارید اما با تپش قلب، بیخوابی یا حساسیت به کافئین روبهرو میشوید، دیکفسازی قهوه دقیقاً همان پاسخی است که دنبالش هستید. قهوه دیکف بهمعنای «قهوه بدون کافئین» نیست، بلکه قهوهای است که بخش عمده کافئین آن پیش از رُست حذف شده، بدون اینکه هویت طعمیاش از بین برود.
در این مقاله شما را با مهمترین روشهای دیکفسازی قهوه آشنا میکنیم، تفاوت آنها را بررسی میکنیم و به شما کمک میکنیم بفهمید کدام روش، انتخاب حرفهایتری برای مصرف یا کار باریستایی است.
دیکفسازی قهوه دقیقاً چه مشکلی را حل میکند؟
بزرگترین چالش قهوه برای بسیاری از مصرفکنندگان، تأثیر فیزیولوژیک کافئین است؛ از افزایش ضربان قلب و اضطراب گرفته تا اختلال در خواب. دیکفسازی تلاش میکند این مشکل را حل کند، بدون اینکه شما را از تجربه طعمی قهوه محروم کند. اما مسئله مهم اینجاست که روش حذف کافئین، مستقیماً روی عطر، طعم و کیفیت نهایی قهوه اثر میگذارد و همین موضوع باعث میشود همه قهوههای دیکف کیفیت یکسانی نداشته باشند.
دیکفسازی در چه مرحلهای انجام میشود؟
دیکفسازی همیشه روی دانه سبز قهوه انجام میشود، پیش از رُست. دلیل این موضوع علمی است؛ کافئین در ساختار دانه سبز، قابلیت حلپذیری و استخراج کنترلشدهتری دارد. در تمام روشها، ابتدا دانه قهوه مرطوب میشود تا ساختار آن باز شود و سپس با یک حلال یا فرایند فیزیکی، کافئین از بافت دانه جدا میشود. پس از آن، دانه دوباره خشک شده و وارد مرحله رُست میشود. کیفیت نهایی قهوه دیکف، به میزان دقت همین مراحل بستگی دارد.
روش اول: دیکفسازی با حلال شیمیایی (Direct & Indirect Solvent)
در این روش از حلالهایی مانند متیلن کلراید یا اتیل استات برای استخراج کافئین استفاده میشود. دانههای سبز ابتدا بخاردهی میشوند تا منافذ آنها باز شود، سپس حلال با کافئین پیوند برقرار کرده و آن را جدا میکند. در روش غیرمستقیم، عصاره قهوه ابتدا در آب حل میشود و سپس کافئین از آن عصاره جدا میگردد. اگرچه این روش از نظر صنعتی بسیار رایج و مقرونبهصرفه است، اما در صورت اجرای ضعیف میتواند بخشی از ترکیبات عطری قهوه را نیز کاهش دهد. البته در استانداردهای معتبر، باقیمانده حلال بهطور کامل حذف میشود و از نظر ایمنی مشکلی ندارد.
روش دوم: دیکفسازی با آب (Swiss Water Process)
روش سوئیس واتر یکی از محبوبترین و طبیعیترین روشهای دیکفسازی است. در این فرایند، هیچ ماده شیمیایی استفاده نمیشود. دانههای قهوه در آب خالص خیسانده میشوند تا کافئین و ترکیبات محلول آزاد شوند. سپس این آب از فیلترهای کربنی عبور میکند که فقط کافئین را جذب میکنند. آب باقیمانده که حاوی ترکیبات طعمی است، دوباره برای دانههای جدید استفاده میشود. نتیجه این فرایند، قهوهای با طعم متعادلتر و شفافتر است که برای مصرفکنندگان حساس، انتخابی ایدهآل محسوب میشود.
روش سوم: دیکفسازی با دیاکسید کربن (CO₂ Process)
این روش پیشرفته و صنعتی، از CO₂ تحت فشار بالا استفاده میکند. دیاکسید کربن در این شرایط رفتاری شبیه حلال پیدا میکند و بهطور انتخابی فقط کافئین را جدا میکند، بدون اینکه به ترکیبات عطری آسیب بزند. این روش یکی از دقیقترین و باکیفیتترین روشهای دیکفسازی است، اما به دلیل هزینه بالا، معمولاً در مقیاسهای صنعتی و برندهای تخصصی استفاده میشود. قهوههای دیکف تولیدشده با CO₂ معمولاً نزدیکترین تجربه طعمی به قهوه معمولی را ارائه میدهند.
باور غلط رایج: قهوه دیکف طعم ندارد
یکی از رایجترین باورهای اشتباه این است که قهوه دیکف بیمزه یا ضعیف است. واقعیت این است که کیفیت دیکف، کاملاً به روش دیکفسازی و کیفیت دانه اولیه بستگی دارد. قهوه دیکفی که با روشهای اصولی و روی دانه باکیفیت انجام شده باشد، میتواند پیچیدگی طعمی قابلقبولی داشته باشد و حتی برای برخی نوشیدنیها انتخاب هوشمندانهتری باشد.
اگر میخواهید بدانید حتی در قهوههای دیکف، انتخاب دانه مناسب چطور روی طعم و عصارهگیری تأثیر میگذارد، مطالعه مقاله بهترین دانه قهوه برای اسپرسو میتواند مسیر انتخاب شما را شفافتر کند.
جمعبندی
دیکفسازی قهوه فرایندی علمی و حساس است که اگر درست انجام شود، تجربهای نزدیک به قهوه معمولی ارائه میدهد. روشهای مختلف دیکفسازی هرکدام مزایا و محدودیتهای خود را دارند و انتخاب بین آنها باید بر اساس کیفیت، کاربرد و نیاز مصرفکننده انجام شود. شناخت این روشها به شما کمک میکند هم انتخاب آگاهانهتری داشته باشید و هم در اجرای باریستایی حرفهایتر عمل کنید.
